Het ontstaan van Aquadomum
Het idee van Aquadomum in Zelhem is ontstaan met de gedachte midden in de natuur een observatiepost te bouwen met o.a. als doel kinderen en volwassenen in de gelegenheid te stellen om in en onder het water een kijkje te nemen. De bedenker en architect/bouwer Henk Wolbrink begon in 2009 met de uitvoering ervan. Aquadomum kan als voorbeeld dienen voor een energie neutrale woning. Intussen is het complex ook voor overnachtingen geschikt.
In een aarden wal is aan de zuidzijde te zien waar het energieneutrale bouwwerk van 750 kuub zich bevindt. Er zijn twee woonlagen en het diepste punt ligt vier meter onder het maaiveld. Grote spiegels reflecteren daglicht naar binnen. Langs twaalf grote ramen op de bodem van de woning trekt het onderwaterleven voorbij. Aquadomum biedt ruimte voor rondleidingen en mogelijkheden tot vergaderen en overnachten. Ook scholen kunnen er terecht voor natuureducatie.
Nederland is klein. We moeten het met de natuur met elkaar doen. Op de plek waar Aquadomum is gebouwd vind je extremen naast elkaar. Een crossbaan en een bungalowpark liggen vlakbij. Deze plek is bewust gekozen om extremen naast elkaar te zetten. Op het droogste plekje van Nederland is het toch mogelijk om een onderwaterwoning neer te zetten. Doordat er nu wel water aanwezig is wordt er iets aan de natuur toegevoegd, want deze is immers afhankelijk van water. Het meeste leven komt voort uit water.
Benieuwd hoe het eruit ziet? Bekijk de fotogalerij.
Doel
Het doel van deze grotendeels ondergrondse observatiepost is aantonen wat er mogelijk is. Op Google Maps is het complex niet zichtbaar. Dit toont aan dat je in de natuur kunt wonen zonder horizonvervuiling of de natuur geweld aan te doen. Heb je het gevoel dat je onder de grond zit? Niet echt, via het raamscherm van de camera’s heb je een steeds wisselend beeld. Dit is thuis heel anders, daar is je uitzicht vaak hetzelfde. Als je de tijd terugzet (alles wordt digitaal opgenomen) kun je ’s avonds het gevoel hebben dat het ’s morgens is. In combinatie met de lampen in de vijver, die onzichtbaar zijn aangebracht, krijg je het gevoel, dat het overdag is. Er worden zaken uitgeprobeerd, die nog niet ergens anders gedaan zijn. Zonnepanelen worden weerspiegeld in het water van de vijver… je ziet soms iets wat er niet is, maar je ziet zeker niet altijd wat er wel is! ‘Alles wat je hier ziet dat ben ik’, aldus Henk Wolbrink.
Duurzaam
Aquadomum is een duurzaam gebouw. Het is de bedoeling dat Aquadomum energieneutraal is, dus dat het zelf een onafhankelijke energievoorziening heeft. Dit is in de grond veel makkelijker dan boven de grond. Normaal moet een vloer geïsoleerd worden en ook de wanden. Er komt kou van buiten en van onderen. In de winter is dit ongeveer 8 graden. Hier wordt de grond in de zomer door de zon verwarmd, zodat in de winter de bodem en de omliggende grond 20 graden zijn. Dus geen warmteverlies. De warmte wordt opgeslagen in het grondwater onder en rondom het gebouw. Het water van de vijver wordt nooit kouder dan 5 graden. De warmtepomp hoeft het water maar 2 meter op te pompen; normaal is dit wel 70 tot 80 meter. Dan is het 10 tot 12 graden. Hier is het opgepompte water gemiddeld 20 graden. Er is dus minder energie nodig.
Al het hout dat je ziet komt uit het aangrenzende bos. Het plafond heeft in een eerder stadium gediend als bekisting voor de vloeren. Het materiaal dat gebruikt is voor het inrichten van badkamer en keuken is grotendeels tweedehandse hergebruikte apparatuur. De schoorsteen was ooit een lantaarnpaal…
Technische zaken
De mechanische ventilatie binnen is nodig omdat er beneden geen ramen kunnen worden opengezet. Er wordt permanent geventileerd. In de zomer stroomt de lucht door een buis die door het water van de vijver heenloopt om vervolgens de lucht binnen te koelen. De lucht die in de winter binnenkomt wordt voorverwarmd door de warmte die in de zomer is opgeslagen. In de zomer wordt er gekoeld met het water van de vijver. Hoe kan dat? Er zit overal vloerverwarming die wordt gevoed door het warme water van de zonnepanelen. Daarvan komt ook de warmwatervoorziening voor bijvoorbeeld de badkamer. In de winter wordt er verwarmd door middel van een houtkachel. Deze dient ook voor de warmwatervoorziening. In noodgevallen wordt de warmwatervoorziening verzorgd door de warmtepomp. De temperatuur van het warme water in de vloer ligt gemiddeld tussen de 20 en 30 graden. Het water in het verzamelvat is gemiddeld 40 graden. Het water dat vanaf het dak afkomt is 55 graden. Vanaf het dak gaat het naar de vloer totdat binnen de gewenste temperatuur is bereikt. Vervolgens gaat het water het vat in. Wanneer in het vat de gewenste temperatuur is bereikt gaat het water door naar de bodem; het grondwater. In de winter wordt de ventilatielucht verwarmd door het bodemwater. Ook de warmtepomp krijgt zijn energie van het bodemwater. In de toekomst kan in woningen het koelen van de lucht wel eens meer gaan kosten dan het verwarmen omdat tegenwoordig beter geïsoleerd wordt en omdat de zomers warmer worden. De stroomvoorziening komt van de p.v.-panelen. Het hele proces is geautomatiseerd. Het gebouw gaat op in de natuur. Het materiaal kan nog beter, want de panelen zijn op dit moment nog van kunststof.
De Vijver
Een waterval moet mede zorgdragen voor de helderheid van het vijverwater. De waterval brengt zuurstof in het water. De planten in de waterval halen voedingsstoffen uit het water waardoor algen minder voedingsstoffen krijgen. Veel mensen hebben thuis een vijver met een UV-lamp vanwege de algen. Henk Wolbrink wil dit niet. Hij wil ze op een natuurlijke manier verwerken. Algen zijn ook nodig. Er zitten kikkervisjes in het water die ervan leven Dit geldt ook voor de jonge salamanders die ook algen eten. Het water loopt rond. Het water van boven komt via de waterval naar beneden in de vijver. Dan komt het in een put. Deze is 4 meter diep, dus dat is grondwater. Onder in de put zit een dompelpomp die het water oppompt naar de dak-vijver, waarna het water via de waterval terugvloeit in de grote vijver. Als er door regenval teveel water komt functioneert de put ook als bezinkput. Het water moet door het zand heen om in de bezinkput te komen. Door het zand wordt het gefilterd. Bacteriën maken het zand weer schoon. Als er een droge periode is is de put een waterbron. Al het water dat uit de vijver verdampt wordt meteen weer aangevuld. Het waterniveau in de vijver is daardoor in alle jaargetijden gelijk
Zandberg
De zandberg naast het complex zou kunnen dienen als broedplek voor oeverzwaluwen wanneer er een rechte wand wordt gemaakt. Henk Wolbrink is hierover nog in dubio, want dan zouden kinderen er niet meer kunnen spelen. De oeverzwaluw broedt ook in de buitenbocht van een rivier waarin door meandervorming een rechte wand is ontstaan. Dit zie je tegenwoordig bijna niet meer.